Ποιές ήταν οι Σίβυλλες
Με το όνομα αυτό στην Αρχαιότητα εννοούσαν ορισμένες γυναίκες με μεγάλη προφητική δύναμη.
Προέβλεπαν γεγονότα που επρόκειτο να συμβούν και ιδιαίτερα τα δυσάρεστα και φοβερά.
Όταν έδιναν τις προφητείες τους ήταν σε κατάσταση έκστασης και οι απλοί άνθρωποι πίστευαν ότι οι λόγοι τους αποτελούσαν τη φωνή θεών.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μάντισσες αυτές έδιναν τις προφητείες τους χωρίς να ερωτηθούν και χωρίς να έχουν σχέση με κανένα μαντείο.
Ορισμένες παραδόσεις από τις χώρες της Ανατολής έφθασαν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία σε μια εποχή που επικρατούσαν οι μυστικές τάσεις και δεν είχε γεννηθεί ο φιλοσοφικός στοχασμός.
Πολλά αποφθέγματα σε τύπο χρησμού ή προφητείας τα απέδιδαν στη Σίβυλλα ή σε μια από τις Σίβυλλες και έτσι δημιουργήθηκε βαθμιαία μια παράδοση.
Πολλές φορές τους απέδιδαν προφητείες επινοημένες εκ των υστέρων από μεγάλα γεγονότα και επειδή αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό, έκανε τον πολύ κόσμο να δίνει προσοχή στις προφητείες της Σίβυλλας.
Την πίστη του λαού, όπως ήταν φυσικό, την εκμεταλλεύτηκαν κατά καιρούς και διάφορες πολιτικές και θρησκευτικές προπαγάνδες.
Έτσι δημιουργήθηκε μια πλούσια παράδοση από σιβυλλικούς χρησμούς, που η επίδρασή τους ήταν αισθητή ως το μεσαίωνα.
Το όνομα Σίβυλλα δεν ετυμολογείται ούτε από τα ελληνικά ούτε από τα λατινικά.
Οι Έλληνες πήραν τη Σίβυλλα από την Ανατολή και από εκεί πρέπει να προέρχεται και το όνομά της.
Έχουν γίνει διάφορες εικασίες πάνω στην καταγωγή του ονόματος, αλλά η έρευνα δεν έχει καταλήξει.
Τα αρχαιότερα ελληνικά κείμενα κάνουν λόγο για μια Σίβυλλα.
Έτσι μιλούν για τη Σίβυλλα ως μια συγκεκριμένη μορφή πρώτος ο Ηράκλειτος και ύστερα ο Ευριπίδης, ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας.
Ο πρώτος που μιλάει για Σίβυλλες στον πληθυντικό είναι ο Αριστοτέλης.
Οι ύστερα από αυτόν πηγές ξέρουν τρεις, τέσσερις ή και δέκα Σίβυλλες.
Μια Σίβυλλα, όπως είπαμε, δεν ήταν στην υπηρεσία κανενός μαντείου και δεν έκανε την προφητική της δύναμη επάγγελμα.
Έτσι μπορούσε να πηγαίνει από τον ένα τόπο στον άλλο, όπου λατρευόταν ως μια θεία μορφή και αυτό ήταν ένας σοβαρός λόγος για να προκύψουν μαρτυρίες για πολλές Σίβυλλες.
Ο κάθε τόπος από όπου είχε περάσει, είχε δράσει και είχε λατρευτεί μια Σίβυλλα, δημιουργούσε μια δικιά του σιβυλλική παράδοση, που δεν μπορούσε να ταυτιστεί με την ανάλογη παράδοση ενός άλλου τόπου.
Έτσι ο κάθε τόπος που είχε μια σιβυλλική παράδοση πίστευε τη δικιά του Σίβυλλα.
Οι ελληνικές ειδήσεις για τη δράση της Σίβυλλας πιάνουν ολόκληρο το χώρο του ελληνισμού, από τη Μ. Ασία ως την Ιταλία.
Στην ελληνική Ανατολή τη μεγαλύτερη φήμη είχε η Σίβυλλα, που λατρευόταν στην πόλη Ερυθρές και στην ελληνική Δύση εκείνη που λατρευόταν στην Κύμη της Καμπανίας.
Από τις πιο παλιές ήταν η Σίβυλλα της Μαρπησσού στην Τρωάδα. Την έλεγαν και Ελλησποντία και τη θεωρούσαν κόρη του Δαρδάνου και της Νησώς, της κόρης του Τεύκρου.
Ίσως θα πρέπει να ταυτιστεί με τη Σίβυλλα των Ερυθρών.
Η δράση της συνδέεται με τον Αινεία, που μετά την πτώση της Τροίας έφυγε, για να φτάσει ύστερα από πολλές περιπλανήσεις στην Ιταλία και να γίνει γενάρχης των Ρωμαίων.
Στον Αινεία η Σίβυλλα είχε δώσει αίσιους χρησμούς.
Η Σίβυλλα των Ερυθρών ήταν γνωστή και με το όνομα Ηροφίλη.
Ο Ιερώνυμος τοποθετεί την ακμή της γύρω στο 744 π.Χ.. Μια επιγραφή από την πόλη Ερυθρές μας πληροφορεί ότι η Σίβυλλα έζησε περίπου 900 χρόνια.
Σύμφωνα με τον Παυσανία έζησε ένα διάστημα στους Δελφούς, στη Δήλο, στην Κλάρο και στη Σάμο.
Ίσως η παραμονή αυτής της Σίβυλλας στη Σάμο δημιούργησε την παράδοση της Σαμίας Σίβυλλας, που την ακμή της ο Ιερώνυμος τοποθετεί στο 712 π.Χ. Υπάρχει ακόμη η Σίβυλλα από την Κολοφώνα, γνωστή με το όνομα Λάμπουσα.
Τη θεωρούσαν ως κόρη του μάντη Κάλχα.
Άλλες παραδόσεις μιλούν για τη Φρυγική, για τη Σαρδινική (από τις Σάρδεις) και για τη Ροδία Σίβυλλα.
Η παράδοση για τη Σίβυλλα των Δελφών τη φέρνει σε σχέση με το χρησμοδότη θεό Απόλλωνα.
Ήταν γυναίκα του, αδελφή του ή θυγατέρα του.
Η Θετταλή Σίβυλλα ήταν γνωστή με το όνομα Μαντώ και την πίστευαν για απόγονο του Τειρεσία.
Υπήρχε και η Θεσπρωτίδα Σίβυλλα.
Η Σίβυλλα της Κύμης είχε το όνομα Δημώ, ίσως υποκοριστικό του Δημοφίλη.
Στην Κύμη υπήρχε ένας θάλαμος κατάγειος, η έδρα της Σίβυλλας και μία "λίθου υδρία" με τα λείψανά της.
Τέλος ποικίλες άλλες παραδόσεις μας μιλούν για τη Σίβυλλα την Κιμμερία, την Ιταλική, τη Σικελή, τη Λιβυκή, την Περσική, τη Χαλδαϊκή, την Εβραϊκή και την Αιγυπτία.
Μέχρι και τη βασίλισσα του Σαβά έχουν ταυτίσει με το πρόσωπο της Σίβυλλας.
Η χριστιανική τέχνη της Δύσης έχει πολλές φορές εμπνευστεί από τις Σίβυλλες στις οποίες αποδίδει συμβολικό χαρακτήρα.
Ο Μιχαήλ Άγγελος στις περίφημες τοιχογραφίες του της Καπέλα Σιξτίνας του Βατικανού παρουσιάζει πέντε Σίβυλλες, καθεμία με άλλη μορφή και στάση, που θεωρούνται από τα χαρακτηριστικότερα ζωγραφικά έργα του.
Οι τοιχογραφίες του Παρεκκλησιού της Καπέλα Σιξτίνας φιλοτεχνήθηκαν στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Μιχαήλ Άγγελο και αποτελούν ίσως τις πιο διάσημες τοιχογραφίες του κόσμου.
Η επιλογή των θεμάτων έγινε από τον ίδιο τον Μιχαήλ Άγγελο, ο οποίος γράφει χαρακτηριστικά: "Είχα κάνει μερικά σχέδια που όμως μου φάνηκαν κάπως φτωχά.
Τότε ο Πάπας μου πρότεινε κάτι άλλο. Να ζωγραφίσω στον θόλο ότι ήθελα".
Και ο Μιχαήλ Άγγελος αποφάσισε να φιλοτεχνήσει στην οροφή του ναού, σε υπερφυσικές διαστάσεις, τις μορφές επτά Προφητών και πέντε Σιβυλλών (Δελφίς, Ερυθραία, Περσίς, Λίβυσσα και Κυμαία).
Κατά την περίοδο της Αναγέννησης, οι Σίβυλλες αναγνωρίστηκαν από ένα μεγάλο μέρος του χριστιανικού κόσμου ως προφήτισσες του Χριστού και κατέλαβαν μία θέση ανάλογη με αυτή των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.
Σίβυλλες φιλοτέχνησε και ο Ραφαήλ στις τοιχογραφίες της εκκλησίας της Παναγίας της Ειρήνης της Ρώμης.
Οι Σίβυλλες αυτές, τέσσερις τον αριθμό, εμφανίζονται με περισσότερο έκδηλα τα δείγματα της θηλυκότητας από εκείνες του Μ. Άγγελου.
Γνωστές Σίβυλλες
Τα αρχαιότερα ελληνικά κείμενα κάνουν λόγο για μία και μοναδική Σίβυλλα.
Γράφουν έτσι για τη Σίβυλλα, ως μία συγκεκριμένη μορφή, πρώτος ο Ηράκλειτος, ύστερα ο Ευριπίδης και ο Πλάτων.
Ο πρώτος που κάνει λόγο για «Σίβυλλες» στον πληθυντικό είναι ο Αριστοτέλης.
Ο Παυσανίας γράφει ότι η αρχαιότερη από όλες τις Σίβυλλες ήταν η Ηροφίλη, που έζησε πριν από τον Τρωικό Πόλεμο, κόρη του Δία και εγγονή του Ποσειδώνα.
Νεότερή της ήταν μια άλλη Ηροφίλη, που κατοικούσε κοντά σε μια πηγή νερού στις Ερυθρές της Μικράς Ασίας (Ηράκλειτος, fr. 92).
Οι μετά τον Αριστοτέλη πηγές αναφέρουν τρεις, 4 ή και 10 Σίβυλλες. Σύμφωνα με αρχαίους θρύλους, υπήρξαν συνολικά 12 Σίβυλλες σε όλη την αρχαιότητα.
Από αυτές, οι πιο διάσημες ήταν:
Η Ιδαία Σίβυλλα ή Σίβυλλα της Μαρπησσού ή Ελλησποντία
Η Σαμία Σίβυλλα
Η Ερυθραία Σίβυλλα, η Ηροφίλη
Η Δελφική Σίβυλλα
Η Κυμαία Σίβυλλα, η Δημώ ή Δημοφίλη
Λιγότερο γνωστές Σίβυλλες ήταν:
Η Αιγυπτία Σίβυλλα
Η Θεσπρωτίς Σίβυλλα
Η Θετταλή Σίβυλλα, που ταυτίζεται με τη Μαντώ
Η Κιμμερία Σίβυλλα
Η Σίβυλλα της Κολοφώνας ή Λάμπουσα
Η Λιβυκή Σίβυλλα
Η Περσική Σίβυλλα
Η Ροδία Σίβυλλα
Η Σαρδιανή Σίβυλλα
Η Σικελή Σίβυλλα
Η Φρυγική Σίβυλλα
Η Χαλδαϊκή Σίβυλλα
- Tags: Γνώσεις Έρευνα, Έρευνα Γνώση